Bookreview ‘Lord of the senses’

Een homo-erotisch boek met eenentwintig korte inspirerende verhalen waarin verschillende lagen van verlangens, seks, fantasieën, liefde, spiritualiteit en identiteit samenkomen. Toen ik gevraagd werd om een book review te schrijven voor Indian History Month moest ik even nadenken welke richting ik op wilde gaan. Terwijl ik mijzelf veel bezig houd met trauma en traumaverwerking middels kunst, met name dans, voel ik een noodzaak om mij verder te verdiepen in noties van ‘pleasure activism’ (2019, Adrienne Marie Brown), sterk geïnspireerd door mijn soul sister Devika Chotoe. Ook al kunnen Queer Hindostanen een zwaar leven hebben, is er ook zeker een realiteit waarin veel genot en plezier de weg naar onze harten, zielen, en lichamen vindt.  En is genieten van het leven niet eigenlijk de ultieme vorm van activisme? 

De auteur van het boek, Vikram Kolmannskog, ontmoette ik twee jaar geleden online nadat ik een bijdrage had geleverd aan Le Thinnai Kreyol (https://www.facebook.com/lethinnaikreyol/), een online cultureel platform wat ruimte biedt voor het idee van een gecreoliseerd (creolised) India, Indiase identiteiten die hybride zijn en samenkomen met vele verschillende culturen en identiteiten. Hij was geïntrigeerd door mijn werk en dans, en ik was gelijk verliefd op de cover en titel van zijn boek ‘Lord of the Senses’:  een aantrekkelijke gespierde man met ontbloot bovenlichaam bedekt met blauw verf, Vikram zelf in de gedaante van Krishna. Hij is een queer man met een Indiase moeder en een Noorse vader. Dit boek is een seksuele reis naar verschillende lagen van Indiase identiteiten van Oslo tot Mumbai, en van Berlijn tot in Delhi. De hoofdpersonage in alle korte verhalen lijkt sterk op Vikram, en zijn geschreven met een autobiografisch karakter. 

Nanima and Roger Toilet is een verhaal over de liefde tussen Anand en Roger, maar ook de bijzondere band tussen Roger en Anand’s nani (de moeder van zijn moeder). Nani weet niet dat Roger een relatie heeft met haar kleinzoon, en ook al is de relatie niet heel fijn uitgewerkt, voel ik toch een warmte voor de manier waarop Roger zelfs bij haar is tot haar sterfbed. De grootmoeder van Roger zelf was een Roma vrouw, wiens identiteit wordt ontkend door de familie. Er wordt veelal geloofd dat de Roma afstammelingen zijn van een nomadenvolk uit Rajasthan, India. Een migratiegeschiedenis waar ik zelf ook door gefascineerd ben. Misschien was de band zo bijzonder tussen Nanima en Roger, en tussen Anand en Roger omdat ze op een bepaalde manier de geschiedenis aan elkaar konden verbinden, een stuk erkenning vonden in elkaar voor hun hybride identiteiten. Of was de relatie niet meer dan een romantisch verlangen naar India?    

Veel van de korte verhalen zijn interacties tussen homo mannen die elkaar ontmoeten via Grindr, een online (gay/bi/trans) dating app. Het voelt bevrijdend om zoveel verhalen te lezen van Indiase gay mannen die elkaar ontmoeten en het soort ervaringen die ze hebben met elkaar, het lezen ervan werkt zelfs op een helende manier. Het is een sterk contrast met de realiteit waarin ik opgroeide op datingapps sinds mijn twaalfde, vaak een onveilige plek, maar ook een plek om juist gesprekken te voeren met jongens waarin ik mijzelf herkende. Het is nog steeds heel moeilijk om Hindostaanse jongens online te vinden, en al helemaal om met ze af te spreken. Er was vaak sprake van schaamte, en angst dat er op een of andere manier een gedwongen ‘coming out’ tot stand zou komen in onze relatief kleine gemeenschap waar toch velen elkaar via via kennen. In de verhalen van Vikram lijkt er een hele andere realiteit te zijn, waarin de Indiase mannen in overvloed zijn. Het is eigenlijk een vraagstuk die niet sterk naar voren komt in zijn verhalen, omdat hij er denk ik bewust voor heeft gekozen om vooral de “succes” verhalen te delen, ofwel de verhalen die daadwerkelijk leiden tot dates, en niet de vele afwijzingen die de online dating wereld ook kent, met name die geworteld zijn in seksueel racisme. Ik heb tijdens het lezen blijkbaar toch moeite met het romantische idee dat Vikram presenteert, en moet vaak denken aan het artikel wat Rocher Koendjibiharie heeft geschreven over seksueel racisme in One World (https://www.oneworld.nl/lezen/discriminatie/racisme/ik-val-niet-op-zwarte-mannen-persoonlijke-voorkeur-of-racisme/) Het grootste deel van de verhalen vindt plaats met mannen in India, waar er wel sprake is van vormen van uitsluiting op basis van etnische, religieuze en kasteverschillend. Deze vormen van uitsluiting zijn in de meeste verhalen juist vaak een fantasie, bijna een fetish, maar vooral ook momenten waarin queer/gay mannen elkaar juist accepteren desondanks hun verschillen. Het leidt vaak tot interessante gesprekken, die mij uitnodigen om meer op onderzoek te gaan. Immers in dit boek staat de seks centraal.

Het hoofdpersonage is vaak op zoek om meer te weten over de kaste, religie, en etniciteit van zijn dates zonder het direct te vragen, maar het op te maken uit handelingen, zoals wel/niet vlees eten, of ze besneden zijn of niet, en wat voor dialect hij ze hoort spreken, het soort politieke ideeën ze hebben. Dit komt ook sterk samen met de fantasieën die er zijn, en zo is er ook een verhaal Ravan Leela, die nogal indruk op mij heeft gemaakt. Ram ontmoet een donkere grote gespierde Indiase man uit Bandra, een wijk in Mumbai, waar veel gay mannen zijn en waar een relaxte sfeer hangt. Hij verbeeldt hem als de demonen koning Ravan, waarin hij zowel de kwade demon voelt maar ook een goede Ravan, zoals een groep in Tamil Nadu hem ziet als een verzetsstrijder tegen de Aryan aggressor Ram. Ook wordt Ravan door sommige Dalit gemeenschappen gezien als een wijze en barmhartige Boeddhist. De samenkomst van zowel goed als kwaad in een donker/zwart lichaam vindt ik bijzonder, en dit soort spirituele vraagstukken nodigen uit om dieper te kijken naar de gelaagdheid van energieën. Vanuit Vikram’s beleefde Hindoeïsme zie ik meer spirituele vraagstukken die hij betrekt op de seksuele en romantische verhalen in zijn boek. 

De schrijfstijl van Vikram Kolmansskog is toegankelijk, en ook al gaat het boek voornamelijk over seks, krijgt hij het voor elkaar om veel kennis te delen over de gelaagdheid van Indiase, zuid-Aziatische geschiedenis, spiritualiteit en hedendaagse realiteit. Ik heb kort enkele verhalen proberen uit te lichten, maar er zijn nog veel meer verhalen waar ook hijra’s voorbijkomen, de fitness cultuur in India, de impact van Westerse homobewegingen op India’s eeuwenoude queer culturen, de sterk veranderende moderne queer bewegingen die niet langer cis mannen centreren, een seksschandaal tussen een Mughal heerser en geliefde die de troon overneemt en het rijk terug bekeert naar Hindoeïsme, een queer vriendelijke Soefi heilige genaamd Nizamuddin, een pelgrimstocht in Santiago de Compostela en nog veel meer. Een boodschap komt heel helder, en herhaaldelijk terug: seksualiteit en spiritualiteit gaan heel goed samen, en les die hij denkt te hebben geleerd van zijn vader.

De rol van geschiedenis in het werk van Vikram is voornamelijk geworteld in een romantisch verlangen, een behoefte om te verbinden met een eeuwenoude rijke geschiedenis van Indiase queerness. Dit verlangen uit zich in deze verhalen voornamelijk via een seksuele ontdekkingsreis waar de auteur op zoek gaat naar mannen die op verschillende manieren een Indiase geschiedenis in hun lichaam dragen: van Roger met een Roma grootmoeder, die wortels heeft in India tot aan de belichaming van Ravan, een donkere man in India. In die ontmoetingen ontstaan er gesprekken of verbindingen met de geschiedenis waardoor de lezer geïnformeerd wordt over vraagstukken die zweven tussen spiritualiteit en queer seksualiteit. Ook al is een deel van de geschiedenis vastgelegd in archieven, is er een nog groter deel van de geschiedenis die geworteld is in onze lichamen en onze verlangens. Middels dit boek hoop ik dat er een bijdrage is geleverd om dieper op te zoek gaan naar onze belichaamde (embodied) geschiedenis en hoe wij hierin kunnen verbinden vanuit een queer visie. 

Geschreven door Fazle Shairmahomed