Inleiding
Ik heb mij altijd afgevraagd wat de functie van de ‘londa ke naach’ (londa kì naatj) is en waar deze traditie vandaan komt? Een veelgehoorde verklaring is dat de bruidstoet vroeger in India lange afstanden moest afleggen. Omdat de reis soms lang en gevaarlijk kon zijn, bleven de vrouwen in de familie van de bruidegom thuis. De londa ke naach zorgde onderweg voor vermaak van de bruidstoet.
Ik heb dit altijd een weinig voldoening gevende verklaring gevonden, want waarom zou de bruidstoet zich niet zonder de londa ke naach kunnen vermaken of op een andere manier vermaak kunnen vinden? En waarom een londa ke naach op een moeran-sanskaar? (hindoeïstisch ritueel, waarbij het hoofd van een baby voor het eerst wordt kaalgeschoren)
Wat is londa ke naach?
Londa ke naach betekent letterlijk vertaald ‘dans van de jongen’. De londa ke naach is een dans-performance dat wordt opgevoerd door een man, die verkleed is als vrouw. Het is op vrijwel elk Surinaams-Hindostaans hindoehuwelijk te zien en soms ook op moeran-sanskaars. De typische londa ke naach kleding bestaat uit felle kleuren: een wijde rok, een blouse, een hoofddoek en een kroon op het hoofd. De londa ke naach is een cultureel erfgoed, meegenomen door de Brits-Indische immigranten. Zij kwamen tussen 1873 en 1916 als contractarbeiders van het voormalige Brits-Indië naar Suriname, om op de suikerplantages te werken.
De londa ke naach is op elk hindoehuwelijk een opvallende verschijning en staat altijd in het middelpunt van de belangstelling. Als aanwezigen het druk hebben of niet opletten, dan zorgt de londa ke naach wel dat hij de aandacht krijgt. De londa ke naach wordt vandaag de dag voornamelijk als vermaak van de gasten gezien. Tijdens het optreden van de londa ke naach, trekt hij de gasten beurtelings op de dansvloer. Eenmaal op de dansvloer daagt de londa ke naach de danspartner uit om zijn of haar beste dansmoves te laten zien. De londa ke naach gaat dichtbij zijn danspartner staan en schud vervolgens als een buikdanseres heel snel de schouders, naar voor en achter. Vaak tot schaamte van veel mannelijke danspartners, omdat deze niet goed raad weten met deze zogenaamde toespelingen van de londa ke naach. Dit leidt tot een vermakelijk schouwspel voor de familie, die vaak in een kring om de londa ke naach heen staan. Veel danspartners geven de londa ke naach geld voor het dansen. Hoe meer danspartners, des te meer geld de londa ke naach krijgt. Als het vermakelijke schouwspel is afgelopen, geeft de londa ke naach zijn zegen voor de speciale gebeurtenis: het huwelijk of de moeran-sanskaar.
Muziek
Het optreden van de londa ke naach wordt altijd opgevoerd op ‘baithak gana-’ of ‘chutney-muziek’. Baithak gana is een muziekstijl, afkomstig uit de Indiase regio’s Utthar Pradesh en Bihar. De muziekstijl en bijbehorende muziekinstrumenten werden door de Brits-Indische migranten naar Suriname meegenomen. Muziekinstrumenten typerend voor de baithak gana zijn de dholak, dhantaal en harmonium. De melodie van de baithak gana wordt door de harmonium geproduceerd en het ritme door de dholak en dhantaal. In Suriname is de baithak gana beïnvloed door andere muziekstijlen zoals calypso en soca, waardoor chutney-muziek is ontstaan.
Onbeantwoorde vragen
Als lezer heb je nu een idee wat de londa ke naach inhoudt en hopelijk ook hoe zo’n performance eruit ziet. Echter zijn de vragen die ik in de inleiding stelde nog niet beantwoord, namelijk: wat is de functie van de londa ke naach en waar vindt de traditie zijn oorsprong? Mogelijk is een antwoord te vinden in de hijra-cultuur (hie-djraa). Hiervoor moeten we terug naar de oude heilige geschriften van de hindoes uit de Vedische tijd.
Derde sekse
De Vedische tijd is een periode in de geschiedenis waarin de hindoeïstische cultuur en religie waren gebaseerd op de verschillende Veda (heilige boeken van de hindoes). In de Vedische tijd was het hindoeïsme nog vrij van christelijke, islamitische en boeddhistische invloeden. De Vedische tijd eindigde volgens historici tussen circa 3000 jaar en 1500 jaar voor Christus (Wilhelm, 2010). In de hindoegeschriften, elf daterend uit de Vedische tijd, worden mensen onderscheiden in drie verschillende seksen: mannen (pums prakriti), vrouwen (stri parkriti) en de derde sekse (tritiya prakriti). Het woord prakriti kan worden vertaald als ‘natuur’ en verwijst naar het geheel van de fysiologische kenmerken, de psychologische eigenschappen en de sociaal-interactieve kenmerken van een persoon (Nanhoe, 2014; Wilhelm, 2010). Onder tritiya prakriti wordt een enorme diversiteit aan mensen geschaard, die volgens heteronormatieve standaarden niet kunnen worden gecategoriseerd. De Kama Sutra, die zijn oorsprong ongeveer 200 na christus in India vindt, benoemt verschillende typen mensen binnen de tritiya prakriti, waaronder homoseksuelen, lesbische vrouwen, biseksuelen, travestieten, transgenders en mensen met een intersekse conditie (Nanhoe, 2014; Wilhelm, 2010).
Hindoemythologie
In de hindoemythologie is er een speciale plaats voor transgendervrouwen, die hijra’s worden genoemd. Er wordt gezegd dat ze halfgoden zijn en dat hun zegeningen en vloeken speciale krachten hebben. Spreken ze een zegen uit, dan wordt dit waarheid. Maar o wee als ze een vloek uitspreken, hiervan wordt ook geloofd dat het waarheid zal worden.
Kolonisatie
In 1858 werd India gekoloniseerd door de Engelsen. Zij brachten hun christelijke normen en waarden mee, die een stuk preutser waren dan de Indiase normen en waarden van die tijd. Zo werd in 1860 de anti-sodomiewet ingevoerd in het gehele Britse rijk, inclusief India. Alle vormen van seksualiteit die niet leiden tot voortplanting werden hiermee strafbaar gesteld. Dit was voor India een grote achteruitgang, omdat homoseksualiteit voor de komst van de Engelsen nooit gecriminaliseerd was. Ook castratie en crossdressing werden verboden, wat tot gevolg had dat hijras werden gedwongen tot een leven als outcast (Wilhelm, 2010).
Wat is er bewaard gebleven?
De hindoetraditie en het geloof in de speciale krachten van hijra’s bleef ondanks de anti-sodomiewet bewaard gebleven. Hijra’s komen vandaag de dag in India en omringende landen gevraagd en ongevraagd langs als er een baby is geboren of als er een huwelijk is. Ze maken muziek, dansen en geven hun zegeningen. In ruil hiervoor krijgen ze geld.
Londa ke naach vandaag de dag
De londa ke naach wordt vandaag de dag als een soort ‘act’ en danceperformance opgevoerd door heteroseksuele mannen en niet door hijra’s. Dat is naar mijn idee het grootste verschil. Het lijkt mij zeer aannemelijk dat de traditie van de londa ke naach afstamt van de hijra’s.
Ik heb de londa ke naach altijd een bijzonder fenomeen gevonden. Ergens vind ik het ook wel mooi om te bedenken waar het mogelijk vandaan komt. Het eeuwenoude India, waar er ruimte en plaats was voor de LHBTI-gemeenschap. Een traditie die vanuit India naar Suriname werd meegebracht en vandaag de dag ook in Nederland stand heeft weten te houden. Een traditie waar we trots op mogen zijn!
Geraadpleegde bronnen:
Nanhoe, A.C., ‘Transcending social constructs’, in: Divali Nagar, 2014, Trinidad&Tobago, National Council of Indian Culture of Trinidad, 2014
Nanhoe, A.C.,& J.J. Omlo, Tussen liefdevolle omarming & resolute verstoting, Stili Novi, 2016
VPRO, LAB 3: Halfgoden, documentaire van Valentijn de Hingh
Wilhelm, A.D., Tritiya-Prakriti: people of third sex. Understanding homosexuality, transgender identity and intersex conditions through Hinduism, Bloomington, Xlibris, 2010
Youtube: ‘Coolies: How The British Reinvented Slavery’
Hindostaans & Queer 
Gepubliceerd door